VẺ ĐẸP NHÀ MÁY THỦY ĐIỆN LỚN NHẤT MIỀN TRUNG.KHI HOÀNG HÔN XUỐNG

Sau nhiều năm tôi mới có dịp trở lại Nhà máy Thủy điện Ialy - Nhà máy Thủy điện lớn nhất miền Trung. Ngắm nhìn đập tràn, đập dâng nước hồ chứa, lòng hồ, đường hầm, 4 tổ máy đang phát điện giữa núi rừng Tây Nguyên, tôi cảm nhận phần nào sự hùng vĩ của công trình. Mới đó mà gần tròn 20 năm công trình Thủy điện Ialy khởi công (ngày 4/11/1993 ). Ngày đó tôi may mắn được tham dự và trực tiếp chứng kiến Thủ tướng Võ Văn Kiệt phát lệnh khởi công. Từ một vùng rừng núi hoang vu ngày nào, nhiều năm qua nơi đây đã hoàn toàn đổi khác, với sự xuất hiện cảu một Nhà máy thủy điện lớn, một công trình thế kỷ của Tây Nguyên. Trong số 6 nhà máy đã và đang được xây dựng trên dòng sông Sê San thì Thủy điện Ialy là công trình được khởi công đầu tiên và có công suất lớn nhất trong hệ thống bậc thang Sê san. Kể từ khi chính thức phát điện hòa lưới quốc gia tổ máy số 1 (12/5/2000) đến nay, Thủy điện Ialy không ngừng phát triển trên tất cả các phương diện và đã khẳng định được vai trò, vị trí là nhà máy trung tâm với quy mô sản xuất, điều tiết thủy văn, cân đối lưu vực…

Sự phát triển của Thủy điện Ialy đã được nâng lên một tầm mới khi nhà máy được chuyển đổi thành Công ty Thủy điện Ialy (tháng 6/2007), là đơn vị thành viên của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Công ty Thủy điện Ialy đảm nhận chức năng quản lý, vận hành 03 nhà máy trên sông Sê San với tổng công suất 1080MW, sản lượng điện bình quân 5,318 tỷ kWh/năm, bao gồm: Nhà máy Thủy điện Ialy, công suất 720MW, sản lượng điện bình quân theo thiết kế 3,68 tỷ kWh/năm; Nhà máy thủy điện Sê San 3: Công suất 260MW, sản lượng điện bình quân theo thiết kế 1,221 tỷ kWh/năm và Nhà máy thủy điện Pleikrông, công suất 100MW, sản lượng bình quân theo thiết kế 417 triệu kWh/năm. Trong những năm qua, Công ty Thủy điện Ialy không ngừng phát triển và mở rộng ngành nghề kinh doanh nhằm phát huy và khai thác tối đa năng lực từ những thế mạnh về nguồn nhân lực và cơ sở vật chất. Công ty có những chức năng, nhiệm vụ chính bao gồm: Quản lý, vận hành và sản xuất điện năng; Sửa chữa, bảo dưỡng, đại tu, cải tạo, nâng cấp các thiết bị thủy lực và các công trình của nhà máy; Tư vấn giám sát lắp đặt thiết bị thủy lực, cơ khí thủy lực công, thiết bị quan trắc, thiết bị điện, thông tin của các công trình thủy điện, dịch vụ thí nghiệm, sửa chữa, gia công cơ khí (công nghiệp điện năng); Tổ chức đào tạo nguồn lực cho các nhà máy điện; Tổ chức tham quan du lịch.

Ông Tạ Văn Luận, Giám đốc Công ty Thủy điện Ialy chia sẻ: "Trong nhiều năm qua, Công ty đã thực hiện tốt 4 mục tiêu lớn của Nhà máy thủy điện bao gồm: Cắt lũ về mừa mưa lũ; Cung cấp nước cho hạ du mùa khô; Phát triển kinh tế - xã hội địa phương; Cung cấp điện phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước (4 mục tiêu này các nhà máy thủy điện vừa và nhỏ không thể đáp ứng đầy đủ)".

Hai mục tiêu đầu nhiều năm qua đã là hiện thực. Chưa có bất cứ ý kiến phản ảnh nào về việc điều tiết, xả lũ không hợp lý của Công ty. Hai mục tiêu sau, chỉ tính riêng năm 2012 Công ty Thủy điện Ialy thực hiện nghĩa vụ nộp ngân sách Nhà nước với số tiền hơn 583 tỷ đồng thuế tài nguyên nước, thuế VAT và hơn 115 tỷ đồng phí môi trường rừng; ủng hộ các tổ chức từ thiện xã hội trên địa bàn hai tỉnh Gia Lai và Kon Tum 350 triệu đồng từ đóng góp của CBCNV và thực hiện nhiều công tác an sinh, xã hội khác. Sản lượng điện năm 2012 đạt 5,838 tỷ kWh (mức kỷ lục trong 12 năm), cao hơn sản lượng điện năm 2011 là 143 triệu kWh, vượt hơn 9% sản lượng điện theo thiết kế. Sản lượng điện lũy kế kể từ ngày vận hành đến 31/5/2013 đạt 53,039 tỷ kWh; trong đó, Nhà máy Thủy điện Ialy: 43,396 tỷ kWh; Sê San 3: 8,126 tỷ kWh;  Plei Krông: 1,517 tỷ kWh - những con số ấn tượng hơn mọi lời nói.

Ngoài ra, Công ty Thủy điện Ialy còn thực hiện tốt các dịch vụ khác được nhiều đơn vị đánh giá cao như: Đào tạo vận hành (Thủy điện Đăksrông, Sông Tranh 2, Sê San 4, Sê San 4A, Sông Bung 2, Sông Bung 4, Sông Bạc, Dốc Cáy, Đăkđrinh, Hòa Phú, Xekamam - Lào); Đào tạo lực lượng sửa chữa, thí nghiệm cho các đơn vị (Công ty Thủy điện Sơn La, A Vương, Sê San 4, Sông Tranh 2, Sông Bung 4, Đăkđrinh, Hòa Phú, Xekaman - Lào); Dịch vụ tư vấn giám sát lắp đặt thiết bị (Thủy điện Pleikrông, Sê San 4, Sê San 4A, Dốc Cáy, Hòa Phú); Dịch vụ tư vấn vận hành (Thủy điện Quảng Trị, Đăksrông, Xekaman - Lào);  Dịch vụ thí nghiệm hiệu chỉnh (Trung tâm Thí nghiệm điện 3, Trung tâm thí nghiệm điện sông Đà, Thủy điện Sê San 3A, Ajun Thượng 1A, Đăkpsi 3, Đăksrông, Hủa Na, Khe Bố, Nhà máy lọc dầu Dung Quất ); Dịch vụ sửa chữa định kỳ (Thủy điện Sê San 3, Hương Điền, Sê San 4A, Đăksrông,  Đa Nhim - Hàm Thuận - Đa My, Quảng Trị). Các dịch vụ nói trên tạo thêm việc làm và không ngừng nâng cao trình độ tay nghề cho CBCNV, mở rộng quan hệ công việc, quảng bá thương hiệu Công ty, nâng cao chất lượng cuộc sống và nâng cao thu nhập cho người lao động. Mỗi năm các dịch vụ này đem lại doanh thu cho Công ty trên 10 tỉ đồng.

Một dấu ấn về Công ty Thủy điện Ialy đó là cuối năm 2012 những người thợ điện IaLy đã "làm sống lại" tổ máy số 7 Uông Bí. Tổ máy số 7 nhà máy Nhiệt điện Uông Bí có công suất 300 MW do Nga sản xuất đã ngừng hoạt động mà không ai có khả năng tìm ra nguyên nhân. Nhiều chuyên gia Nga đến sửa chữa nhưng đều không thành công. EVN đã tính đến phương án mua mới, thay thế toàn bộ hệ thống của tổ máy này, kinh phí lên đến cả triệu USD. Trước thực tế đó, nhận được công văn của lãnh đạo Nhà máy Nhiệt điện Uông Bí, Giám đốc Công ty Thủy điện Ialy đã cử đoàn công tác gồm 5 người do kỹ sư Nguyễn Minh Khứ làm trưởng đoàn trực tiếp ra nhà máy Uông Bí để kiểm tra và khắc phục sự cố. Sau thời gian ngắn tìm hiểu, kiểm tra, đoàn công tác đã chủ trì xử lý thành công hư hỏng hệ thống kích từ tổ máy số 7 Nhiệt điện Uông Bí, khởi động lại tổ máy và hòa lưới quốc gia, đánh dấu một mốc lịch sử, một kỷ niệm không bao giờ quên của những người thợ đến từ Ialy.Thành công đó là sự kết tinh của cả một chặng đường dài với  ý chí và nghị lực của người thợ Ialy trong môi trường làm việc chuyên nghiệp. 

Với những thành tích đã đạt được, tập thể cùng CBCNV Công ty Thủy điện Ialy vinh dự được Nhà nước tặng thưởng 02 Huân chương Lao động hạng Ba, 02 Huân chương Lao động hạng Nhì, nhiều Bằng khen, cờ Thi đua xuất sắc của các Bộ, Ban, ngành và địa phương; đặc biệt là Giải thưởng “Thương hiệu xanh bền vững”- giải thưởng cao nhất do Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật Việt Nam trao tặng năm 2008; Giải thưởng “Top 100 Thương hiệu hàng đầu Việt Nam” do Liên hiệp các Hội Khoa học Kỹ thuật Việt Nam trao tặng năm 2008; Giải thưởng “Doanh nghiệp tiêu biểu an toàn lao động” do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội trao tặng năm 2008; Giải thưởng “Top Ten ngành hàng thương hiệu Việt hội nhập WTO” do Liên hiệp các Hội Khoa học Kỹ thuật Việt Nam trao tặng năm 2009; Giải thưởng “Cúp vàng vì sự nghiệp bảo vệ môi trường Việt Nam EPA 2009” do Bộ Tài nguyên và Môi trường trao tặng, cùng nhiều danh hiệu thi đua, hình thức khen thưởng cao quý khác. Tôn chỉ hành động của Công ty Thủy điện Ialy trong năm 2013 và những năm kế tiếp là "Đoàn kết -Trách nhiệm - Hiệu quả - Đổi mới".

Sông Sê San - dòng sông năng lượng được Chính phủ Việt Nam quy hoạch xây dựng 6 công trình thủy điện mà khởi đầu là Thủy điện Ialy, tiếp đến là Thủy điện Sê san 3; Thủy điện Pleikrông; Thủy điện Sê san 3A; Thủy điện Sê san 4 và Thủy điện thượng Kon Tum. Sông Sê San đã và đang trở thành nguồn cung cấp thủy điện lớn thứ 3 cả nước (sau hệ thống sông Đà và sông Đồng Nai) và thực sự là một kho vàng trắng, mỗi giọt nước khi chảy ra biển là đã qua 6 lần phát ra điện. Mang trên mình 6 nhà máy với tổng công suất đến 1.800MW, hàng năm sản sinh ra dòng điện bình quân hơn 8,5 tỷ kWh. Nguồn năng lượng của dòng sông Sê San đã góp một phần quan trọng trong hệ thống điện quốc gia, trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Thật ấn tượng quang cảnh hùng vĩ của Thủy điện Ialy. Càng ấn tượng hơn bởi hiệu quả và những đóng góp thiết thực mà Công ty Thủy điện Ialy mang lại trong việc phát triển kinh tế, ổn định an ninh - chính trị trên địa bàn. Trước thành quả lớn lao trên, chúng ta càng trân trọng và biết ơn các thế hệ lãnh đạo Chính phủ và các cấp các ngành, CBCNV Công ty Điện lực 3 (nay là Tổng Công ty Điện lực miền Trung), lãnh đạo và nhân dân hai tỉnh Gia Lai, Kon Tum, các đơn vị thi công… đã chung sức, chung lòng với quyết tâm năm nào - “Tất cả vì dòng điện Ialy” - để hôm nay chúng ta có một công trình hùng vĩ.